Lam máy cưa xích mòn không đều có nguy hiểm không? Cách khắc phục nhanh chóng

Khi lam máy cưa xích mòn không đều, máy thường cắt lệch, đường cưa không thẳng và nguy cơ văng xích cao. Đây không chỉ là lỗi kỹ thuật mà còn tiềm ẩn rủi ro mất an toàn cho người sử dụng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, hậu quả và cách xử lý tình trạng lam bị mòn lệch.

I. Biểu hiện lam máy cưa xích mòn không đều

1. Dấu hiệu nhận biết bằng mắt thường

Khi lam máy cưa xích bị mòn không đều, bạn có thể nhìn thấy sự khác biệt giữa hai bên cạnh lam:

→ Một bên lam thấp hơn, vát hơn: Tức là phần mép dẫn hướng xích của lam không còn song song và thẳng. Một bên bị mài mòn nhiều hơn, nhìn nghiêng sẽ thấy cạnh đó mỏng hoặc vát xuống rõ rệt so với bên kia. Khi tháo lam ra và đặt trên bề mặt phẳng, bạn có thể dễ dàng nhận thấy sự lệch này.

→ Khi cắt gỗ, đường cắt bị lệch: do một bên lam bị mòn nhiều, xích sẽ bị kéo nghiêng theo hướng đó. Kết quả là dù bạn có cưa thẳng tay, đường cắt vẫn cong hoặc bị xiên sang một phía. Ví dụ: bạn định cắt thẳng một khúc gỗ nhưng sau khi cưa xong, đường cắt lại chếch sang trái hoặc phải, không vuông góc như mong muốn.

2. Dấu hiệu nhận biết lam máy cưa xích mòn không đều khi vận hành

Khi lam máy cưa xích mòn không đều, ngoài việc quan sát bằng mắt, lúc vận hành bạn cũng sẽ cảm nhận thấy những dấu hiệu bất thường sau:

(1) Máy rung nhiều: Bình thường, lam phẳng giúp xích chạy êm và lực phân bổ đều hai bên. 

Khi một bên lam thấp hơn, xích bị kéo lệch, chạy không cân bằng. Kết quả là máy rung mạnh hơn bình thường, đặc biệt rung rõ khi cắt gỗ cứng hoặc cắt lâu → Người cầm máy sẽ thấy khó giữ thăng bằng, mỏi tay nhanh.

(2) Xích dễ bị tuột hoặc văng: Vì lam mòn lệch, khe dẫn xích không còn song song. Xích chạy trong rãnh bị nghiêng, dễ thoát khỏi đường chạy. Khi gặp lực cản mạnh (ví dụ cắt gỗ to hoặc gỗ có mắt), xích có thể tuột ra khỏi lam, thậm chí văng ra ngoài. Đây là tình huống nguy hiểm, có thể gây tai nạn cho người sử dụng.

II. Lam xích mòn không đều nguyên nhân là do đâu?

1. Do thiếu dầu bôi trơn hoặc tắc đường dầu

Ở máy cưa xích, hệ thống bôi trơn tự động sẽ đưa dầu đến lam và xích trong lúc máy hoạt động. Nhờ có dầu, ma sát giữa xích và lam được giảm, xích chạy êm, ít nóng và lam mòn đều hai bên. Nhưng nếu bôi trơn gặp vấn đề thì sẽ gây lam máy cưa xích mòn không đều. Cụ thể:

→ Tắc đường dầu: Khi đường dẫn dầu hoặc lỗ thoát dầu ở lam bị mùn cưa, bụi gỗ hoặc nhựa cây bít kín dẫn đến dầu không phân bổ đều trên bề mặt lam. Dẫn đến một bên có dầu, bên còn lại bị khô, dẫn đến chỗ khô mòn nhanh hơn. Dấu hiệu thường thấy: Lam nóng bất thường, xích có mùi khét, dễ bị xước một bên rãnh.

→ Thiếu dầu bôi trơn: Khi thiếu dầu, toàn bộ xích và lam làm việc khô, ma sát tăng mạnh, nhưng thường một bên bị mòn nhanh hơn do lực cắt không cân bằng.

2. Lam cưa xích mòn không đều do xích

Một số nguyên nhân liên quan đến xích khiến cho lam bị mòn có thể kể đến như:

2.1. Xích mài không đều, răng cưa lệch trái/phải

Mỗi răng cưa trên xích đều có góc mài và chiều cao nhất định. Nếu mài không đều (bên trái mài nhiều, bên phải mài ít hoặc ngược lại), lực cắt sẽ bị lệch. Khi cắt gỗ, răng bén hơn sẽ “ăn” sâu vào gỗ, còn bên kia cắt ít hơn làm xích kéo về một bên. Hậu quả: Lam bị ép và cọ nhiều về một phía dẫn đến lam mòn lệch.

2.2. Xích quá căng hoặc quá chùng

Nếu xích quá căng sẽ làm tăng ma sát giữa xích và rãnh lam, xích không chạy trơn tru mà “cạ” mạnh vào một bên lam, dễ làm lam bị mòn nhiều hơn ở cạnh bị ép.

Ngược lại, nếu xích quá chùng, xích không ôm chặt vào rãnh lam, chạy lắc lư qua lại, khi cắt, xích dễ nghiêng sang một phía, mài mòn mép lam không đồng đều. Nguy hiểm hơn, xích có thể tuột ra ngoài, gây văng.

⇒ Xích mài không đều làm lực cắt lệch, còn xích căng/chùng sai chuẩn làm lực ma sát phân bổ không đều. Cả hai đều khiến lam máy cưa xích bị mòn không cân đối và nhanh hỏng.

3, Nguyên nhân đến từ chính người dùng

Khi cắt gỗ, nếu người dùng tỳ lực quá mạnh về một phía, lam và xích sẽ chịu lực ép không cân bằng. Lực ép đó khiến xích bị “ăn” sâu hơn về một bên, lam cũng bị cọ sát mạnh ở cạnh đó, lâu ngày dẫn đến lam mòn không đều. Đây là lỗi thao tác khá phổ biến, đặc biệt khi cắt gỗ to hoặc gỗ cứng, người dùng thường “ghì” máy cho nhanh.

Nếu người sử dụng không giữ máy đúng trục thẳng khi cưa mà cầm lệch sang một bên, lam sẽ làm việc trong trạng thái nghiêng. Lúc này, trọng lực và lực cắt dồn nhiều về một cạnh lam, khiến bên đó bị mài mòn nhanh hơn. Tư thế cưa lệch còn làm đường cắt bị cong, xích chạy kém ổn định, dễ tuột.

III. Hướng dẫn xử lý nhanh tình trạng lam xích máy cưa mòn không đều

1.Tháo lam, vệ sinh và đo độ phẳng của lam

Sau mỗi thời gian sử dụng, nên tháo lam ra khỏi máy để vệ sinh bụi gỗ, mùn cưa và dầu cặn bám trong rãnh. Dùng thước thẳng hoặc đặt lam trên mặt phẳng để kiểm tra độ đều 2 bên. Nếu thấy một cạnh thấp hơn hoặc vát đi, nghĩa là lam đã mòn lệch. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm tình trạng mòn, tránh để lam hỏng nặng mới xử lý.

2. Mài hoặc đảo chiều lam

Đảo chiều lam: Lam thường được thiết kế đối xứng, nên có thể lật ngược đầu lam từ trước ra sau hoặc sau ra trước. Như vậy, lực tác động sẽ phân bổ sang phía còn lại, giúp lam mòn đều hơn theo thời gian.

Mài phẳng lam: Nếu lam chỉ mòn nhẹ, có thể dùng máy mài hoặc dũa phẳng lại mép dẫn xích để khôi phục độ thẳng. Cách này giúp tận dụng lam lâu hơn thay vì thay mới ngay.

3. Điều chỉnh xích: căng đúng chuẩn, mài đều răng

Xích cần được căng vừa phải: không quá chùng khiến dễ tuột cũng không quá căng gây ma sát lớn. Chuẩn nhất là kéo xích lên, thấy răng vừa nhô khỏi lam một chút rồi bật trở lại là đạt. Khi mài xích, phải mài đều cả hai bên trái – phải, giữ đúng góc mài. Điều này đảm bảo lực cắt cân bằng, không kéo lệch lam sang một phía.

4. Cần thay thế lam đã mòn

Nếu lam đã mòn sâu, vát nhiều hoặc rãnh dẫn xích bị rộng, việc mài lại sẽ không còn hiệu quả. Trong trường hợp này, bắt buộc phải thay lam mới để đảm bảo an toàn và hiệu suất cắt. Việc cố dùng lam đã hỏng nặng có thể gây văng xích, nguy hiểm cho người vận hành.

Tóm lại, lam máy cưa xích mòn không đều không chỉ làm giảm hiệu quả cắt mà còn gây nguy cơ mất an toàn lao động. Bảo dưỡng định kỳ, sử dụng đúng tư thế, điều chỉnh xích chuẩn và thay lam khi đã hỏng nặng sẽ giúp máy hoạt động bền bỉ, an toàn và tiết kiệm chi phí sửa chữa lâu dài.