6 sai lầm khiến xích máy cưa xích nhanh cùn và cách phòng tránh

Trong quá trình sử dụng, nhiều người bức xúc vì xích máy cưa xích nhanh cùn, chỉ sau vài lần cưa đã mất độ bén. Vấn đề này không chỉ làm giảm năng suất mà còn khiến máy mau hỏng. Để tránh lãng phí thời gian và chi phí, việc hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý là rất cần thiết. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết cho bạn.

I. Nếu có 5 biểu hiện dưới đây chứng tỏ xích máy cưa có vấn đề!

1. Máy cưa cắt chậm, xẻ gỗ khó khăn

Khi xích máy cưa bị cùn, hiện tượng dễ thấy nhất là máy cưa cắt chậm hơn bình thường. Nếu như lúc xích còn bén, bạn chỉ cần đưa nhẹ là lưỡi đã ăn sâu vào gỗ và cho đường cắt ngọt, thì khi xích cùn, máy gần như không “ăn” vào gỗ, phải mất nhiều thời gian hơn để xẻ được một đoạn.

2. Phải tì mạnh mới cắt được

Khi xích còn bén, bạn gần như không cần dùng nhiều lực, chỉ cần giữ chắc máy và điều khiển đúng hướng thì lưỡi xích sẽ tự “ăn” vào gỗ, cắt rất nhẹ nhàng. Nhưng khi xích máy cưa xích nhanh cùn, răng cắt không còn sắc, lực cắt giảm đáng kể. Lúc này, bạn sẽ thấy phải tì mạnh máy xuống thân gỗ thì lưỡi mới cắt được.

3. Xẻ gỗ tạo nhiều bụi mịn thay vì mùn cưa dài

Khi xích còn sắc bén, mỗi răng cưa cắt vào gỗ sẽ bóc ra từng dải mùn cưa dài, đều, nhìn giống như sợi vụn nhỏ. Đây là dấu hiệu cho thấy lưỡi xích hoạt động tốt, đường cắt ngọt, lực cắt hiệu quả.

Ngược lại, khi xích máy cưa xích nhanh cùn, răng cắt không còn đủ độ sắc để “bóc” từng lát gỗ. Thay vào đó, nó mài mòn và nghiền nát bề mặt gỗ, tạo ra rất nhiều bụi mịn, tơi vụn, giống như bột gỗ. Bụi này thường bay lơ lửng trong không khí, dễ bám vào máy, làm nghẹt lọc gió và gây khó chịu cho người dùng.

4. Xích nóng nhanh, phát ra tia lửa hoặc khói

Khi xích bén và được bôi trơn đầy đủ, máy cưa hoạt động êm, nhiệt sinh ra ít, hầu như không đáng kể. Nhưng khi xích máy cưa xích nhanh cùn, các răng cưa không cắt gỗ mà cọ xát mạnh vào bề mặt gỗ. Sự ma sát lớn này khiến xích và lam nhanh chóng bị nóng lên. Nếu tình trạng này kéo dài, bạn sẽ thấy:

• Xích nóng đỏ, đôi khi phát ra tia lửa nhỏ ở chỗ tiếp xúc.
• Khói trắng hoặc khói xanh bốc lên từ phần lam và xích do dầu bôi trơn bị cháy hoặc gỗ bị ma sát quá mạnh.
• Có mùi khét bất thường, dễ nhận ra ngay khi cưa.

Đây là biểu hiện nguy hiểm vì nó không chỉ làm xích mau hỏng mà còn có thể làm cong lam, cháy nhựa gỗ, gây mòn bánh nhông, thậm chí dẫn tới văng xích.

5. Máy rung lắc, phát ra tiếng kêu lạ

Khi xích còn bén và cắt gỗ đúng cách, máy vận hành khá êm, độ rung ổn định và tiếng động cơ đều, không có gì bất thường. Nhưng khi xích máy cưa xích nhanh cùn, răng cưa không còn sắc để ăn đều vào gỗ mà chỉ cọ sát, bào mòn bề mặt. Điều này khiến:

→ Máy rung mạnh hơn: vì lực cắt không đồng đều, răng cưa bị “vấp” vào gỗ, làm lam giật liên tục. Người cầm máy sẽ cảm thấy rung tay rõ rệt, nhất là khi cưa gỗ cứng.

→ Tiếng kêu lạ xuất hiện: thay vì tiếng nổ đều của động cơ, bạn sẽ nghe thấy tiếng “réo, gằn, lạch cạch” hoặc tiếng rít chói tai do ma sát lớn giữa xích và gỗ.

→ Hiện tượng giật ngược (kickback): đôi khi xích cùn khiến máy dễ bị dội ngược lại, tạo ra cú rung bất ngờ kèm âm thanh mạnh, rất nguy hiểm.

II. 6 sai lầm khiến xích máy cưa xích nhanh cùn

1. Để xích chạm đất, cát đá hoặc kim loại

Khi máy cưa hoạt động, các răng cưa trên xích vốn được thiết kế để cắt gỗ mềm hơn kim loại rất nhiều. Nếu trong lúc cắt, đầu lam hoặc xích chạm xuống đất, các răng cưa sẽ tiếp xúc ngay với cát, sỏi, đá nhỏ - những vật cứng gấp nhiều lần thớ gỗ. Lưỡi xích lúc này không cắt được mà bị mài mòn giống như chà giấy nhám, khiến răng cùn chỉ sau vài giây.

Trường hợp xấu hơn, nếu xích vướng phải đinh, dây thép, hoặc mảnh kim loại ẩn trong gỗ, cạnh cắt sẽ bị mẻ, sứt ngay lập tức. Khi đó, dù có mài lại thì độ bén cũng không còn như ban đầu, tuổi thọ xích giảm hẳn.

2. Dùng xích chất lượng kém sẽ nhanh cùn

Với xích kém chất lượng (hàng rẻ trôi nổi, không rõ nguồn gốc), thép thường mềm hơn, ít carbon, ít hợp kim. Khi đưa vào cưa gỗ cứng hoặc làm việc liên tục, răng cưa sẽ mòn nhanh, cùn chỉ sau vài lần sử dụng. Thậm chí, một số loại xích rẻ còn bị sứt mẻ, nứt gãy răng khi gặp lực cắt mạnh hoặc va phải vật cứng.

3. Mài xích sai cách, sai góc

Khi mài xích, mỗi răng cưa đều có góc cắt tiêu chuẩn, thường khoảng 25° – 35° (tùy loại xích). Nếu bạn mài đúng góc và đều tay, răng sẽ bén, cắt ngọt và ít bị mòn. Ngược lại, nếu mài sai cách:

• Mài quá dốc hoặc quá ngửa khiến răng không sắc, chỉ cọ vào gỗ chứ không cắt được.
• Mài không đều giữa các răng khiến có răng cắt được, có răng không, làm máy rung lắc, xích mòn nhanh.
• Mài ăn quá nhiều thép khiến răng ngắn nhanh, giảm tuổi thọ xích.
• Mài thiếu chiều sâu khiến cạnh cắt không đủ bén, gỗ chỉ bị bào vụn chứ không xẻ được.

4. Không bôi trơn hoặc thiếu dầu nhớt máy cưa xích

Khi thiếu dầu hoặc không bôi trơn, xích sẽ ma sát trực tiếp bằng thép trần với lam gỗ. Lúc này: Xích nóng rất nhanh, làm răng cưa mất độ cứng, dễ cùn; dầu cháy khét hoặc bốc khói, gây khó chịu cho người dùng; lam bị cháy đen, cong vênh, tuổi thọ giảm mạnh. Đặc biệt, động cơ có thể bị ép tải vì xích quay không trơn tru, dễ dẫn đến hỏng máy.

5. Cưa gỗ dính đất, cát hoặc nhựa

Đây là một trong những nguyên nhân rất phổ biến khiến xích máy cưa xích nhanh cùn nhưng rất ít anh em biết và để ý. Cụ thể:

• Đất và cát: chứa nhiều hạt khoáng cứng, khi xích cắt qua giống như bị chà bằng giấy nhám khiến răng mòn cực nhanh, mất bén chỉ sau vài lát cưa.
• Nhựa cây: khi bám nhiều vào xích, gặp nhiệt cao sẽ bị chai cứng lại, làm răng bị ì, khó cắt. Nhựa cũng giữ bụi đất và cát dính vào xích, càng làm mòn lưỡi nhanh hơn.
• Gỗ cũ để lâu ngoài trời: thường ngấm bụi bẩn, độ cứng tăng lên, khiến xích phải chịu ma sát lớn.

6. Sử dụng máy sai cách sẽ khiến xích máy cưa xích nhanh cùn

Một số sai lầm “kinh điển” trong quá trình sử dụng dưới đây có thể làm xích lam nhanh mòn:

(1) Tì quá mạnh vào lam: Thay vì để xích tự cắt, họ dồn lực ép lam xuống gỗ. Điều này không giúp cắt nhanh hơn mà chỉ làm xích ma sát nhiều, nóng nhanh và mau cùn.

(2) Cắt gỗ quá to hoặc quá cứng so với công suất máy: Ép tải động cơ, khiến xích bị bào mòn nhiều hơn bình thường.

(3) Dùng sai kỹ thuật cắt: Chẳng hạn như không giữ đúng góc cắt, để lam bị lệch, làm răng xích va chạm không đều khiến răng mòn nhanh, thậm chí bị sứt.

(4) Cưa liên tục quá lâu mà không nghỉ: Khiến xích luôn trong trạng thái nóng, dầu bôi trơn không đủ hiệu quả, làm lưỡi nhanh cùn.

III. Mẹo giúp máy cưa xích bền và lâu bén hơn

Để xích máy cưa xích luôn bền và giữ được độ sắc bén lâu dài, người dùng cần lưu ý một số mẹo đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả:

Thứ nhất, luôn kiểm tra dầu bôi trơn trước khi vận hành máy, dầu nhớt đầy đủ giúp giảm ma sát, hạn chế nóng lam – xích, từ đó răng cưa ít bị mòn hơn.

Thứ hai, nên mài xích định kỳ sau vài giờ cưa thay vì chờ cùn hẳn mới mài. Việc mài sớm, đều và đúng góc giúp lưỡi cưa luôn sắc, dễ ăn gỗ và giảm lực ép tay.

Thứ ba, hãy chọn loại xích phù hợp với công việc. Ví dụ, nếu thường xuyên cắt gỗ cứng, bạn nên dùng xích chuyên dụng chịu lực tốt. Ngược lại, với gỗ mềm hoặc công việc gia đình, một loại xích phổ thông là đủ.

Thứ tư, cất giữ máy ở nơi khô ráo, tránh ẩm ướt. Nếu để máy tiếp xúc với nước, hơi ẩm hoặc môi trường nhiều bụi cát, xích dễ bị gỉ sét, giảm độ bền.

Xích máy cưa xích nhanh cùn là vấn đề phổ biến nhưng lại thường bị xem nhẹ. Nếu không xử lý kịp thời, nó sẽ khiến công việc nặng nhọc hơn và dễ gây hỏng hóc cho máy. Giải pháp nằm ở việc chăm sóc, bảo dưỡng định kỳ và dùng xích phù hợp cho từng loại gỗ. Khi chú ý đúng cách, chiếc máy cưa sẽ vận hành mượt mà, tiết kiệm nhiên liệu và cho hiệu quả cắt tối ưu.